Migracje rodziców – nowe wyzwania wychowawcze

Konferencja została przygotowana przez panią Danutę Ciszek z Wydziału Edukacji we współpracy z panią Dyrektor Agnieszką Skołyszewską, panem Stanisławem Stachem, panią Agnieszka Latos z Specjalistycznej Poradni Profilaktyczno Terapeutycznej oraz panią Dyrektor PPP Ewą Mruk -Smoleń jako konsultantem.

We wstępie do konferencji pan Stanisław Stach zauważył, że problem migracji rodzin dotyczy trzech zjawisk: migrowania rodziców lub jednego z rodziców za granicę, migracji wewnątrz kraju lub przedłużających się delegacji, oraz powrotu rodzin emigracyjnych do ojczyzny. Każda z tych trzech sytuacji wiąże się z dezintegracją rodziny i niesie za sobą poważne konsekwencje.

Jako pierwszy z prelegentów wystąpił pan Marek Niemczura, dyrektor Gimnazjum nr 11 w Tarnowie. Na podstawie własnych doświadczeń przedstawił jak wygląda diagnoza tego zjawiska w szkole, jakie działania są podejmowane, jakie są możliwości i powinności szkoły względem dzieci i rodziców w sytuacji wyjazdu jednego lub obojga za granicę.

Pani Ewa Smoleń-Mruk, dyrektor poradni Psychologiczno-Pedagogicznej zwróciła uwagę na problemy związane z przyjęciem dzieci do poradni, kiedy te nie mają uregulowanej sytuacji prawnej, czyli np. kiedy nie ma opiekuna prawnego w kraju.

Następnie w trójgłosie wystąpili: Ks. dr Józef Młyński (UKSW), pani Urszula Kalafarska z Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Tarnowie, oraz pan Wacław Srebro ze Specjalistycznej poradni Profilaktyczno Terapeutycznej w Tarnowie. Występujący mówili o wpływie emigracji rodziców na dzieci i rodzinę w ujęciu społeczno-etycznym, pedagogicznym i wreszcie psychologicznym. Tym, co łączyło wszystkie trzy wystąpienia było podkreślenie zdecydowanej przewagi negatywnych skutków emigracji rodziców w przypadku pozostania dzieci w kraju, m.in. dezintegracja rodziny, rozwody, zdrady małżeńskie, relatywizm moralny, zaburzenie poczucia bezpieczeństwa rodziny, chłód emocjonalny w rodzinie, zaburzenia zachowań u dzieci, osamotnienie i poczucie porzucenia wśród dzieci.

Wpływ na siłę i różnicowanie się tych skutków, jak zauważono, mają przede wszystkim takie czynniki jak: długość pobytu za granicą, czy wyjeżdżają oboje rodziców czy tylko jedno z nich, czy wyjeżdża mama czy tata, z kim zostają dzieci (czy są to bliskie osoby, czy są wydolne wychowawczo itp.).

Po krótkiej przerwie głos zabrał Sędzia Sądu Rejonowego pan Rafał Serafin, przedstawiając aspekty prawne opieki nad dziećmi podczas dłuższego wyjazdu rodziców za granicę. Pan Serafin zwrócił uwagę na to, że ustanowienie przedstawiciela prawnego dziecka jest możliwe tylko poprzez ustanowienie rodziny zastępczej, ograniczenie praw rodzicielskich lub w skrajnych przypadkach pozbawienie praw rodzicielskich. Tylko w taki sposób jest możliwe przekazanie pełni praw faktycznemu opiekunowi. Jest to ważne w sytuacjach np. podejmowania decyzji dotyczących badań, zabiegów i operacji medycznych.

Jako ostatnia wystąpiła pani Lidia Głowacka, starszy wizytator Delegatury Małopolskiego Kuratorium Oświaty, która przestawiła wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w poprzednim roku szkolnym we wszystkich szkołach pt. Diagnoza działań podejmowanych w szkołach wobec uczniów, których rodzice przebywają za granicą. Z przestawianego raportu wynika, że problem wyjazdów rodziców za granicę jest zauważalny na terenie naszego województwa, w tym na terenie miasta Tarnowa. Niestety, tylko niewielki ułamek rodzin miał uregulowaną sądownie sytuację prawną dzieci, większość pozostawiała w szkole jedynie informacje o wyjeździe i nowych danych kontaktowych. Pani Głowacka zwróciła także uwagę, że w raporcie nie używa się sformułowania „eurosierota”, ponieważ pojęcie to jest rozumiane bardzo pejoratywnie i niepotrzebnie naznaczające dziecko i jego rodzinę.

Po wystąpieniach odbyła się dyskusja, w której wzięli udział wszyscy prelegenci i zaproszeni goście. Najczęstszym wątkiem były aspekty prawne zjawiska. W szczególności duże zainteresowanie wzbudzały obowiązki i możliwości szkoły w tym zakresie. Na podstawie dyskusji sformułowano wnioski, które zawrzeć można w kilku tezach: 1. Szkoła, jeśli nie ma kontaktu z rodzicami i opiekunami prawnymi, ma obowiązek zgłosić sprawę do sądu. 2. Jeśli rodzice zgłaszają fakt wyjazdu za granicę, szkoła powinna poinformować o możliwościach i obowiązkach prawnych. 3. W razie przedłużającej się sprawy sądowej istnieje możliwość wnioskowania o tymczasowy dozór wychowawczy nad małoletnim.

Praktyczne informacje i wskazówki na temat zagadnień poruszanych na konferencji znaleźć można na stronie Kuratorium Oświaty. Kuratorium udostępnia wzory pism do sądu. W opracowaniu jest również informator kompleksowy dla szkoły i rodziców.